Boek 3 Artikel 305a (3:305a BW)

1. Een stichting of vereniging met volledige rechtsbevoegdheid kan een rechtsvordering instellen die strekt tot bescherming van gelijksoortige belangen van andere personen, voor zover zij deze belangen ingevolge haar statuten behartigt en deze belangen voldoende zijn gewaarborgd.
2. De belangen van de personen tot bescherming van wier belangen de rechtsvordering strekt, zijn voldoende gewaarborgd, wanneer de rechtspersoon als bedoeld in lid 1, voldoende representatief is, gelet op de achterban en de omvang van de vertegenwoordigde vorderingen en beschikt over:
   1. een toezichthoudend orgaan, tenzij uitvoering is gegeven aan artikel 44a lid 1 of artikel 291a lid 1 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek;
   2. passende en doeltreffende mechanismen voor de deelname aan of vertegenwoordiging bij de besluitvorming van de personen tot bescherming van wier belangen de rechtsvordering strekt;
   3. voldoende middelen om de kosten voor het instellen van een rechtsvordering te dragen, waarbij de zeggenschap over de rechtsvordering in voldoende mate bij de rechtspersoon ligt;
   4. een algemeen toegankelijke internetpagina, waarop de volgende informatie beschikbaar is:
      1. de statuten van de rechtspersoon;
      2. de bestuursstructuur van de rechtspersoon;
      3. de laatst vastgestelde jaarlijkse verantwoording op hoofdlijnen van het toezichthoudend orgaan over het door haar uitgevoerde toezicht;
      4. het laatst vastgestelde bestuursverslag;
      5. de bezoldiging van bestuurders en de leden van het toezichthoudend orgaan;
      6. de doelstellingen en werkwijzen van de rechtspersoon;
      7. een overzicht van de stand van zaken in lopende procedures;
      8. indien een bijdrage wordt gevraagd van de personen tot bescherming van wier belangen de rechtsvordering strekt: inzicht in de berekening van deze bijdrage;
      9. een overzicht van de wijze waarop personen tot bescherming van wier belangen de rechtsvordering strekt zich kunnen aansluiten bij de rechtspersoon en de wijze waarop zij deze aansluiting kunnen beëindigen;
   5. e. voldoende ervaring en deskundigheid ten aanzien van het instellen en voeren van de rechtsvordering.
3. Een rechtspersoon als bedoeld in lid 1 is slechts ontvankelijk indien:
   1. de bestuurders betrokken bij de oprichting van de rechtspersoon, en hun opvolgers, geen rechtstreeks of middellijk winstoogmerk hebben, dat via de rechtspersoon wordt gerealiseerd;
   2. de rechtsvordering een voldoende nauwe band met de Nederlandse rechtssfeer heeft. Van een voldoende nauwe band met de Nederlandse rechtssfeer is sprake, wanneer:
      1. de rechtspersoon genoegzaam aannemelijk maakt dat het merendeel van de personen tot bescherming van wier belangen de rechtsvordering strekt, zijn gewone verblijfplaats in Nederland heeft; of
      2. degene tegen wie de rechtsvordering zich richt, woonplaats in Nederland heeft en bijkomende omstandigheden wijzen op voldoende verbondenheid met de Nederlandse rechtssfeer; of
      3. de gebeurtenis of de gebeurtenissen waarop de rechtsvordering betrekking heeft, in Nederland heeft of hebben plaatsgevonden;
   3. de rechtspersoon in de gegeven omstandigheden voldoende heeft getracht het gevorderde door het voeren van overleg met de verweerder te bereiken. Een termijn van twee weken na de ontvangst door de verweerder van een verzoek tot overleg onder vermelding van het gevorderde, is daarvoor in elk geval voldoende.
4. Een rechtsvordering als bedoeld in lid 1 kan strekken tot veroordeling van de verweerder tot het openbaar maken of laten openbaar maken van de uitspraak, zulks op een door de rechter te bepalen wijze en op kosten van de door de rechter aan te geven partij of partijen.
5. Een rechtspersoon als bedoeld in lid 1 stelt een bestuursverslag en een jaarrekening op overeenkomstig het bepaalde voor verenigingen en stichtingen in respectievelijk de artikelen 49 en 300 en in Titel 9 van Boek 2. Onverminderd het in titel 9 bepaalde, wordt het bestuursverslag binnen acht dagen na vaststelling op de algemene toegankelijke internetpagina van de rechtspersoon gepubliceerd.
6. De rechter kan een rechtspersoon als bedoeld in lid 1, ontvankelijk verklaren, zonder dat aan de vereisten van lid 2, subonderdelen a tot en met e, en lid 5 behoeft te zijn voldaan, wanneer de rechtsvordering wordt ingesteld met een ideëel doel en een zeer beperkt financieel belang of wanneer de aard van de vordering van de rechtspersoon als bedoeld in lid 1 of van de personen tot bescherming van wier belangen de rechtsvordering strekt, daartoe aanleiding geeft. Bij toepassing van dit lid kan de rechtsvordering niet strekken tot schadevergoeding in geld.
7. Er is een centraal register voor collectieve vorderingen als bedoeld in dit artikel. Dit register wordt gehouden door een bij algemene maatregel van bestuur aan te wijzen instantie.

Toelichting

Dit artikel maakt het mogelijk niet alleen individueel een schadevergoeding te vorderen, maar om dit ook in collectieve actie te doen. In geval er sprake is van massaschade, biedt de wet nu de mogelijkheid om een schadevergoeding middels collectieve actie te vorderen.

Collectieve actie

Een vereniging of stichting kan een collectieve actie vordering instellen. Zij voert de procedure op eigen naam, dus niet uit hoofde van procesvertegenwoordiging en dergelijke. Het gaat erom dat zij de belangen van de gedupeerden behartigt.

Er gelden dus verschillende voorwaarden voor het instellen van een collectieve actie.

1. Het moet gaan om een stichting of vereniging. Deze moet tevens volledige rechtsbevoegdheid hebben.
2. De stichting of vereniging moet bepaalde doelen en/of belangen behartigen. Deze doelstelling moet in de statuten zijn opgenomen. Daarnaast moeten er ook activiteiten ten aanzien van deze doelstelling zijn ondernomen.
   • Belangrijk hierbij is dat de stichting of vereniging eigen belangen en/of doelstellingen kent. Het mag niet alleen gaan om die van anderen. En er geldt een vereiste van gelijksoortigheid. De belangen die worden behartigd moeten gebundeld kunnen worden.

Daarnaast kent lid 2 nog verschillende vereisten. Dit heeft met name te maken met de mogelijkheid ook een schadevergoedingsvordering in te stellen.

1. Een orgaan dat toezicht houdt. Een dergelijke organisatie die een collectieve instelt dient een orgaan te hebben dat intern toezicht houdt op het handelen van het bestuur. Er wordt dus een onderscheid gemaakt tussen het bestuur en het toezicht houden.
2. Een orgaan dat zorgt ervoor zorgt dat men kan deelnemen aan de besluitvorming of daarbij vertegenwoordigd kan worden. Je kan bij een vereniging bijvoorbeeld denken aan een algemene ledenvergadering. Iedereen die is aangesloten bij de collectieve actie kan door middel daarvan onderdeel uitmaken van de besluitvorming.
3. Financiële middelen. De stichting of vereniging moet over bepaalde financiële middelen beschikken, met name omdat het voeren van een procedure kostbaar kan zijn.
4. Een website. Dit heeft met name met transparantie te maken. Door middel van een website die voor iedereen toegankelijk is, wordt ervoor gezorgd dat de belangen voldoende worden gewaarborgd.
5. Bepaalde ervaring en deskundigheid. De stichting of vereniging die de collectieve actie instelt dient over voldoende ervaring en deskundigheid te beschikken om een procedure te kunnen voeren. Daarnaast moet zij deskundig zijn op het gebied dat relevant is voor de onderliggende vordering.

Jurisprudentie

Hoge Raad 19 mei 2017 ECLI:NL:HR:2017:936, (Collectieve actie)

Hieruit blijkt dat de collectieve actie niet gericht hoeft te zijn tegen een onrechtmatige daad. Ook kan er collectief vernietiging worden gevorderd.