Het ondernemingsrecht is het rechtsgebied waar het draait om de verschillende Nederlandse rechtsvormen. Het gaat om de regels die gaan over de wijze waarop rechtsvormen zijn vormgegeven. En de manier waarop ze zijn georganiseerd. De rode draad bestaat uit de regels die gaan over de interne en externe verhoudingen van de rechtsvormen.
Verschillende rechtsvormen
We kennen verschillende rechtsvormen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid en zonder rechtspersoonlijkheid. De rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid worden personenvennootschappen genoemd. Dit zijn de maatschap, de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap. De rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid zijn de naamloze vennootschappen, besloten vennootschappen, verenigingen, coöperaties, waarborgmaatschappijen en stichtingen.
Rechtspersoonlijkheid
Rechtspersoonlijkheid is belangrijk voor het handelen in het economisch (rechts)verkeer. Een rechtspersoon kan zelfstandig drager van rechten en plichten zijn. Dat betekent dat de rechtsvorm zelf kan deelnemen aan het handelsverkeer. Het wordt gezien als een eigen entiteit. Het grootste voordeel van rechtspersoonlijkheid is dat het eigenaar kan zijn van een eigen vermogen.
De personenvennootschap kent geen rechtspersoonlijkheid. Dit betekent dat zij geen zelfstandig drager van rechten en plichten kan zijn. Het handelen van de personenvennootschap wordt hierdoor soms lastiger.
Aandelen
Het kapitaal van rechtspersonen is verdeeld in aandelen. Deze worden gehouden door aandeelhouders. Aan de aandelen zijn zowel stem- als winstrechten verbonden. Aandelen kunnen certificeert worden. Het stemrecht ligt dan bij een stichting.
Besluitvorming
Bij besluitvorming bestaan er ook verschillen tussen de personenvennootschap en de rechtspersoon. Bij personenvennootschappen wordt een overeenkomst tot samenwerking aangegaan. Op voet van gelijkwaardigheid. Er zijn dus geen machtsverhoudingen. Bij rechtspersonen werkt dat anders. Daar kennen ze verschillende organen. De besluiten worden hier genomen door het bestuur en de algemene vergadering van aandeelhouders. Het hangt van de soort besluiten af met welke meerderheid het wordt genomen.
Vertegenwoordiging
Hier gaat het om de vraag wie bevoegd is de rechtspersoon of de personenvennootschap te binden aan overeenkomsten. Bij de NV en de BV vertegenwoordigt het bestuur de rechtspersoon. Bij personenvennootschappen ligt dat ingewikkelder. Bij de maatschap moet er sprake zijn van een volmacht. De vennoten hebben elkaar onderling een volmacht gegeven om overeenkomsten met derden te sluiten. Bij de vennootschap onder firma is iedereen bevoegd te handelen namens de vennootschap, tenzij je daarvan bent uitgesloten. Hier is dus geen volmacht vereist.
Aansprakelijkheid
Bij de rechtspersonen geldt een beperktere vorm van aansprakelijkheid dan bij de personenvennootschappen. De bestuurders en aandeelhouders van een NV of BV blijven meer buiten schot dan de vennoten van een personenvennootschap. Dit komt door het feit dat personenvennootschappen geen rechtspersoonlijkheid kennen.
Bestuurders van een NV of BV zijn - bijna - nooit aansprakelijk met hun privévermogen. Hier gelden wel een aantal uitzonderingen. De wet kent verschillende mogelijkheden tot bestuurdersaansprakelijkheid. Bijvoorbeeld als het gaat om de taakvervulling van een bestuurder of als het gaat om faillissement.
Geschillenregeling
Binnen vennootschappen kunnen er ook geschillen ontstaan. Er kunnen bijvoorbeeld geschillen ontstaan tussen vennoten, bestuurders en/of aandeelhouders. Bij de personenvennootschap kunnen vennoten zelf invulling geven aan hoe zij geschillen oplossen. Daarnaast kunnen zij een vennoot uitstoten. Of kan een vennoot vrijwillig uittreden. Ook bij de rechtspersonen kennen we verschillende manieren van geschiloplossing. Een veel voorkomende manier is de enquêteprocedure.
