Wat is redelijkheid en billijkheid?

Redelijkheid en billijkheidWat is redelijkheid en billijkheid? In zowel artikel 6:2 BW als artikel 6:248 BW wordt dit begrip geregeld. Dit begrip heeft een belangrijke betekenis in het rechtsverkeer en in de maatschappij. Dit komt door de vele uitspraken van rechters waarin wordt gesproken over redelijkheid en billijkheid. Het gaat hier om termen die als één term moeten worden gezien. Ze bestaan niet los van elkaar.

Artikel 6:2 BW

Op grond van artikel 6:2 BW zijn de schuldeiser en de schuldenaar verplicht zich ten opzichte van elkaar te gedragen zoals de redelijkheid en billijkheid dat vereist. Dit betekent dus dat elke verbintenis tussen twee of meerdere personen moet voldoen aan de eisen van redelijkheid en billijkheid. Dit is alleen niet van toepassing, als dit onaanvaardbaar zou zijn. Wanneer dit onaanvaardbaar is, moet worden bepaald door de omstandigheden van het geval. Het gaat hier om elke verbintenis. Dus ook als de ene partij een prestatie moet verrichten en de ander niks hoeft te doen. De ander heeft alleen een vordering op de ene partij.

Artikel 6:248 BW

Op grond van artikel 6:248 BW moeten ook overeenkomsten tussen partijen voldoen aan de maatstaven van redelijkheid en billijkheid. Dit is niet hetzelfde als artikel 6:2 BW, omdat het daar gaat om elke verbintenis.  In artikel 6:248 BW gaat het om de obligatoire overeenkomst. Dit is een wilsovereenkomst tussen twee of meer partijen. Door deze overeenkomst ontstaan er verbintenissen, dus verplichtingen voor alle partijen. Het gaat hier om de rechtsverhouding tussen partijen. De redelijkheid en billijkheid heeft hier aanvullende werking. Het zorgt ervoor dat er verbintenissen ontstaan tussen partijen naast de verbintenissen die al bestaan op grond van hun eigen gemaakte afspraken of vanwege de wet.

Open norm

De eisen die de redelijkheid en billijkheid stellen zijn niet in één limitatieve lijst te geven. Het wordt niet concreet duidelijk waar deze vereisten uit bestaan. Er is hier dus sprake van een open norm. Het is aan de rechter om te bepalen of iets in strijd is met de redelijkheid en billijkheid of dat er iets juist onder valt. Ook de rechter kan niet concreet een opsomming geven van de omstandigheden waar hij rekening mee houdt als het gaat om de redelijkheid en billijkheid. Dit zal van geval tot geval verschillen.